Vakantiespelletjes en de wie-heeft-dat-ook vraag
In de serie ‘Schrijven over vakanties’ (die je in zijn geheel terugvindt als je op deze site Blog aanklikt en in de rechterzijbalk onderaan zoekt) dit jaar een korte post over een specifiek onderwerp om met vooral jonge kinderen over te praten, te tekenen en te schrijven: spelletjes en spelen. In de vakantie wordt er wat afgespeeld: binnen en buiten, met zand, in het water, in speeltuinen, met dieren en met allerlei familieleden, vriendjes en onbekende kinderen. Volwassenen doen ineens volop mee, want ze hebben de tijd. Het met elkaar vertellen en schrijven over speel-ervaringen kan een leuke invalshoek zijn als je voor het eerst na de vakantie weer met je groep in de kring zit. Het laat zien dat een specifieke focus vaak interessantere verhalen oproept dan de open vraag: ‘hoe was jouw vakantie?’
Lees verder “Vakantiespelletjes en de wie-heeft-dat-ook vraag”
Wat bedoelen ze toch de hele tijd met kennis? (deel 2)
In mijn vorige post beschreef ik de nieuwe trend van ‘kennisrijk taalonderwijs’, waarin de essentiële rol van kennis voor de ontwikkeling van lees- en schrijfvaardigheid wordt benadrukt. In deze post probeer ik na te gaan over welke soorten kennis we het dan hebben, en te concretiseren hoe je die kunt inzetten in het schrijfonderwijs. Wat moeten kinderen ‘weten’ om te kunnen schrijven, en hoe kunnen leerkrachten ze daarbij helpen?
Lees verder “Wat bedoelen ze toch de hele tijd met kennis? (deel 2)”
Wat bedoelen ze toch de hele tijd met kennis? (deel 1)
Er is al een tijdje sprake van nieuwe aandacht voor de plaats van kennisopbouw in het basisonderwijs. Een nieuwe internationale publicatie spreekt zelfs van een ‘global knowledge revival’ waarin ‘de rol van kennis bij het bereiken van gelijkheid, eenheid en vooruitgang in een moderne samenleving’ wordt geherwaardeerd en benadrukt. ‘Hoe krankzinnig het ook klinkt, het is een bloedserieuze, tamelijk nieuwe stroming in onderwijsland,’ schrijft Aleid Truijens in de Volkskrant van 22 april. Ja, hoezo is de aandacht voor kennis iets nieuws, en waarom komt dat nu ineens op? Mij interesseert vooral wat deze ‘kennisrevival’ nu kan betekenen voor het schrijfonderwijs op de basisschool. Kunnen we het schrijfonderwijs, net als het leesonderwijs, redden van de ondergang door meer aandacht voor kennis? En welke kennis bedoelen we dan eigenlijk? Ik wil dat in een aantal blogposts onderzoeken. Deze eerste post gaat over overeenkomsten tussen lezen en schrijven in dit verband.
Lees verder “Wat bedoelen ze toch de hele tijd met kennis? (deel 1)”
Romeinen zijn superleuk, oftewel: schrijven over themaperiodes en projecten
Leerkrachten die zelf schrijflessen ontwerpen beginnen altijd bij de inhoud, oftewel de onderwerpen waarover ze de kinderen willen laten schrijven. Daarbij is het belangrijkste criterium of de kinderen er genoeg van afweten. In mijn ogen zijn er altijd heel veel mogelijke onderwerpen, ervaringsgerichte en kennisgerichte. Soms hoef je echt niet ver te zoeken, bijvoorbeeld tegen het einde van een themaperiode of een project. Dan zijn de kinderen vol van alles wat ze gedaan en geleerd hebben. Wat ligt meer voor de hand dan ze te laten schrijven over het project?
Lees verder “Romeinen zijn superleuk, oftewel: schrijven over themaperiodes en projecten”
Schooljaar 24-25 wordt een schrijfjaar
Soms denk je ineens dat je de tijdgeest voelt. Je denkt bijvoorbeeld dat er iets aan het veranderen is in het onderwijs. Het zou een ‘bubbel’-effect kunnen zijn, in deze algoritmische tijd niet ondenkbaar: in de media alsmaar geconfronteerd worden met je eigen belangstelling, en dan denken dat iedereen datzelfde denkt, weet of doet. Toch durf ik dat sinds het afgelopen jaar te betwijfelen. Ik heb de laatste maanden zoveel scholen gesproken, verspreid over het hele land, die mij vertellen dat ze schrijven willen gaan oppakken en verbinden met lezen en de zaakvakken, dat het geen toeval of bubbel meer kan zijn. Er is een nieuwe wind gaan waaien in het basisonderwijs. Eentje die lezen en schrijven weer samen naar het centrum van het onderwijs blaast. De nieuwe kerndoelen taal wakkeren dat nog verder aan. Dus waar wachten jullie nog op?
Valkuilen bij tekstbesprekingen
‘Het is te moeilijk voor ze’, verzuchtte een leerkracht met wie ik onlangs in haar groep 5 een tekstbespreking deed. Ik merkte ook dat het te moeilijk was. Maar waar lag dat aan? Als ik merk dat kinderen iets niet kunnen of begrijpen, denk ik altijd dat het niet aan hen ligt, maar aan mij. Ik heb te snel aangenomen dat ze iets snapten, te weinig voorgedaan wat ik wilde dat zij deden, teveel tegelijk van ze gevraagd, of ik ben iets cruciaals vergeten in de voorbereiding, de instructie of de interactie met de kinderen. Bij tekstbesprekingen (ik bedoel hier besprekingen van door leerlingen geschreven teksten) is de kans op een van die dingen heel groot. Zeker als je er net mee begint. Daardoor moet je je echter niet laten ontmoedigen.
De kern(doelen) van het taalonderwijs
In een vorige post schreef ik over het verschil tussen iets doen en iets leren, en hoe belangrijk het is om die twee in je onderwijs goed uit elkaar te houden. Van iets doen leert een kind altijd wel iets, maar wat precies? In het schrijfonderwijs is het essentieel om te weten waar je als leerkracht op uit bent met je schrijvende kinderen. Hoe zorg je dat ze leren wat van belang is voor de ontwikkeling van hun schrijfvaardigheid? En wanneer is het goed genoeg? De kerndoelen voor schrijven, die aangeven wat kinderen op elke school moeten leren, zouden hierover opheldering moeten geven.
Hoezo schrijven in de Kinderboekenweek?
Hoezo zou je in de Kinderboekenweek gaan schrijven, het gaat toch om lezen? mopperde een student van mij ooit, toen ik met allerlei leuke ideetjes kwam om te schrijven bij het Kinderboekenweekthema. Ik was het eigenlijk wel met haar eens, maar er was nu eenmaal de gewoonte op veel scholen om van alles uit de kast te trekken bij het thema, en schrijven hoorde daar vaak ook bij, naast spelletjes, liedjes, knutselen en verkleden. Als je dan toch ging schrijven, dan maar liever op een leerzame manier, dacht ik, zie bijvoorbeeld hier en hier. Maar inmiddels denk ik daar anders over. Schrijven en lezen hebben op een bijzondere manier met elkaar te maken, en er is alle reden om het met elkaar te verbinden. Ook in de Kinderboekenweek. Lees verder “Hoezo schrijven in de Kinderboekenweek?”
Vakantiewerkwoorden
Welkom terug in de school allemaal! Opnieuw starten overal nieuwe groepen kinderen na een eindeloos lange zomervakantie. Vertellen over de vakantie, vaste prik in veel groepen. En erover schrijven natuurlijk. Je kunt er een leuke en leerzame activiteit van maken. Ik geef elk jaar nieuwe ideeën voor schrijven over de vakantie, je vindt zes blogs met verschillende invalshoeken via de zijbalk van mijn blog de categorie Schrijven over vakanties. Dit is de zevende. Lees verder “Vakantiewerkwoorden”
Het monster wil zo graag een mens worden
Dokter Frankenstein, de hoofdpersoon uit de roman van Mary Shelley uit 1818, maakte van aan elkaar genaaide en geëlektrificeerde lichaamsdelen van echte mensen een namaakmens, vanuit zijn verlangen om te begrijpen wat een mens eigenlijk is, en daarmee de wetenschap en de mensheid verder te helpen. Het resultaat was een monster, dat wel leefde, maar niet echt op een mens leek. Een ramp gebeurde: het monster ontsnapte. Overal waar het echte mensen ontmoette, richtte het – ongewild – schade aan. Het probeerde tevergeefs mensen te imiteren, om zo zelf ook een mens te worden. Frankenstein probeerde een vrouw voor hem te bouwen, om hem menselijker te maken, maar zag daar weer van af uit angst dat die vrouw ook niet echt zou lukken. Kortom, het liep totaal fout met de menselijkheid van het monster, dat alleen achterbleef en zelfmoord pleegde.